- Γιλγαμές
- Μυθολογικό πρόσωπο. Ήρωας του περίφημου μύθου της Μεσοποταμίας, που ανάγεται στις αρχαιότερες παραδόσεις των Σουμερίων. Το Έπος του Γ. τοποθετείται στο περιβάλλον του νότιου μεσοποταμιακού πολιτισμού στο πρώτο μισό της τρίτης χιλιετίας π.Χ., ή και ακόμα παλαιότερα. Τα αρχαιότερα σουμερικά κείμενα, που αποτέλεσαν τη βάση των νεότερων βαβυλωνιακών μορφών του ποιήματος, χρονολογούνται πραγματικά από την περίοδο της τρίτης δυναστείας της Ουρ. Οι Σημίτες μεταφραστές του (Βαβυλώνιοι και Ασσύριοι) πραγματοποίησαν μερικές επεμβάσεις στο γραπτό σουμερικό κείμενο, με αποτέλεσμα να υπάρχουν διάφορες παραλλαγές του ποιήματος και αποσπάσματά του από διαφορετικές εποχές.
Σταθερή βάση του ποιήματος είναι η φιλία που συνδέει τον Γ., βασιλιά της πόλης του Ουρούκ, με τον σύντροφό του Ενκίντου. Σύμφωνα με τον μύθο ήταν και οι δύο γενναιότατοι ήρωες. Ο Γ. είχε πολύ υψηλή ιδέα για τον ηρωισμό, όμοια με την ιδέα της αρχαϊκής Ελλάδας: τη θυσία ακόμα και της ζωής για την πραγματοποίηση ενός ένδοξου άθλου. Κατά τον μύθο, όταν κάποια στιγμή πέθανε ο αγαπημένος και πιστός του φίλος Ενκίντου, στην ψυχή του Γ. μαζί με τον πόνο γεννήθηκε η ιδέα πως ο θάνατος είναι ακατανίκητος, αλλά δεν θέλησε να υποταχθεί σε αυτόν. Τότε ξεκίνησε να βρει τον μόνο άνθρωπο που ξέφυγε από τον νόμο του θανάτου, τον ήρωα του παγκόσμιου κατακλυσμού Ουτναπιστίμ (ο μεσοποταμιακός Νώε). Μετά από πολλές περιπέτειες ο Γ. βρήκε τον Ουτναπιστίμ και πήρε από αυτόν ένα φυτό που αναζωογονούσε τους ανθρώπους, αφού όμως προειδοποιήθηκε πως η αιώνια ζωή ανήκε μόνο στους θεούς. Στη συνέχεια το φυτό κλάπηκε από ένα φίδι.
Ο Γ. είναι επίσης ήρωας και άλλων μυθολογικών ποιητικών έργων όπως Ο θάνατος του Γ. κ.ά., οι παραδόσεις των οποίων έχουν συχνά συγχωνευτεί στο Έπος του Γ.
O μυθικός ήρωας Γιλγαμές, σε ασσυριακό ανάγλυφο του 8ου αι. π.Χ., από το ανάκτορο του Σαργκών στο Χορσαμπάντ (Μουσείο Λούβρου, Παρίσι· φωτ. Mairani).
Dictionary of Greek. 2013.